Artea, historia eta kultura gizartera hurbiltzeko metodo alternatiboak
Emovere, Mooneki eta cARTE m-ek euskal ondarea zabaltzen eta balioesten dute aro digitalean
Kultura-ondarea komunitate batek dituen balioen zati bat da, bere nortasuna eta memoria osatzen dituena. Erakarpen turistikoa izan dezake ikuspuntu kulturaletik (24,7 milioi lagun izan dira Bilboko Guggenheim Museoan 25 urteetan zehar), iragan historiko aberats baten bermatzailea izan daiteke (1.500 urte baino gehiagoko historia duen Iruña-Veleia) edo tradizioen babeslea (Euskadin 400 euskal dantza-eskola baino gehiago daude).
UNESCOren arabera, "gurea bezalako elkarri lotutako mundu batean, kultura-ondarea gizarteak eraldatzeko eta ideiak berritzeko baliabide ahaltsuenetako bat da". Baina, nola sustatu eta zabaldu daiteke euskal kultura-ondarea aro digitalean? Erantzuna sormena da, edozein esparru edo lanbidetan landu daitekeen zeharkako gaitasuna.
-
Ondare erakargarria
- "Euskadin, zerbait badago, ondarea da. Kulturala, historikoa eta artistikoa. Baina guk, 25 urte daramatzagula ikus-entzunezkoen munduan, bere garaian konturatu ginen zabaltzeko modu hori zaharkitu samarra zegoela. Ez ziren tresna digital berriak sartu, eta ikusi genuen oso interesgarria zela, batez ere, haiek zaintzeko", esan du José Ramón 'Jotta' Zubiriak, Emovereren CEO Founderrek, kultura-digitalizazioko eredu berrietara bideratutako enpresa gipuzkoarrak. A través de un software propio, Tacktil, crean digitalizaciones de rutas del patrimonio histórico-artístico y natural con contenido multimedia, para que sean inmersivas y vanguardistas. "Berezko software baten bidez, Tacktil deitutakoa, multimedia edukia duten ondare historiko-artistiko eta naturaleko ibilbideen digitalizazioak sortzen dituzte, murgiltzaileak eta abangoardistak izan daitezen. Más allá de la digitalización o la difusión, en cARTEm apuestan por la reproducción patrimonial. Son una editorial que se dedica, sobre todo, a la realización y edición de facsímiles, una reproducción exacta de un escrito o un dibujo del que generalmente solo existe una unidad o unas pocas y que, por su valor, no pueden estar en manos de particulares. "Euskadiko ondareak indarra du. Alde batetik, erakargarritasun turistikotik, Euskadi nolabait kontsumitu nahi duen kanpoko jendea dabilelako, baina barruan ere badago. Izan ere, identifikatzen gaituen guztiak, nortasun kulturala deitzen diogunak, gure partaidetza-sentimendua indartzen du, eta gurea dena, azkenean, erakarri egiten du. Gaur egun, kutxu garaikidearekin janzten baduzu, askoz ere gaurkotuagoa eta diseinu aldetik gustagarriagoa dena, are gehiago erakarriko du", azpimarratu du Goizane Martínezek, Moonekiren bazkide sortzaileak, nortasun korporatiboko, komunikazio grafikoko, ilustrazioko eta muralismoko proiektuak garatzen dituen Arabako diseinu-enpresa. Digitalizazioaz edo zabalkundeaz harago, ondare-erreprodukzioaren aldeko apustua egiten dute cARTEm-en. Batez ere faksimileak egiten eta editatzen dituen editoriala da, idatzi edo marrazki baten erreprodukzio zehatza, gehienetan unitate bakarra edo gutxi batzuk dituena eta, beren balioagatik, partikularren esku ez dagoena. Beren lana gauzatzeko, XV. mendeko teknikak hibridatzen dituzte egungo teknologiarekin. "Faksimilearen ideia ondare hori demokratizatzea da", azaldu du Pedro Iribarnegaray Ediciones de Arte y Bibliofilia (cARTE m)-ko kudeatzaileak eta administratzaileak. "Liburu baten erakusketan, adibidez, Madrilgo Liburutegi Nazionalean dagoen Leonardo Da Vincirena, kristal lodi baten atzean ikusiko duzu, eta soilik irekita dauden bi orrialdeak. Baina lan horrek 685 orrialde ditu eta XVI. mendearen hasieran marraztutako ilustrazio liluragarriz beteta daude. Beraz, gozatu nahi baduzu, edo eskuizkribu horren kontserbatzailea bazara edo Bill Gates bazara - munduan Leonardoren eskuizkribu bat duen partikular bakarra da, Codex Leicester deitzen dena, zeinagatik 29 milioi dolar ordaindu zituen 1993an -, ez dago beste modurik. Guk muturrera eramaten dugu esperientzia hori: une batzuetan ez dakizu originala ikutzen ari zaren edo faksimila den. Jendeak jatorrizkoaren aurrean egotearen sentsazio horretaz goza dezan saiatzen gara", gaineratu du.
-
Teknologia aberasgarria
- Teknologia aliatu ahaltsua da, ondarea belaunaldi berriei hurbiltzeko. "Tresna interaktiboek balio erantsia ematen diote irudiari, eta gazteak erakartzen dituzte, beren hizkuntza ez delako gurea. Askoz ere gertuagoa da, eta, gainera, elkarreragina eragiten die, ez dira behatzaile hutsak", dio Zubiriak. "Edukia digitalizatzea erakargarriagoa izateaz gain, aberasgarriagoa ere izan daiteke. Eta multimedia-formatu desberdinekin, jendeari digitalizazioetara ere ekarpenak egiteko aukera ematen dio, eta, beraz, aberastu egiten da. Erabiltzaileei askatasuna ematen dien tresna da, eta sakondu ahal izateko balio du", azpimarratu du. Moonekin ere beste urrats bat egin dute ondarea zabaltzeko 'Talaiak' bildumarekin. Bidaia ilustratuen proiektu horrek Euskal Herriaren ikuspegi garaikidea eskaintzen du, emakumeak gizartean duen zeregina ikusarazten du eta euskal herriaren alderdi kulturalak balioesten ditu. "Ilustrazioan, non geuk geure produktua lantzen baitugu, euskal arrazoien alde egiten dugu, baina plus teknologiko batekin. QR baten bidez, irudietan ikus-entzunezko eduki gehiago txertatzen ditugu. Ideia ilustrazio estatiko hutsetik harago joatea da, istorioak kontatzeko eta jende gehiagorengana iristeko. Ilustrazioak berak kultura zabaltzen badu, diseinuari dagokionez estetika garaikidea duen ondarea zabaltzen badu, teknologiarekin gauza gehiago kontatzea lortzen dugu, gaur egungo garaietara hobeto egokituta", dio Nerea Durántezek, Mooneki sortu duen bigarren kideak. Hala ere, aurrerapena zaildu egiten da arte tradizionalagoekin lan egitean. Argazkiak kalitate onenarekin erreproduzitzeko, cARTEm-en abangoardiako teknologia erabiltzen dute (8K-etan argazkiak ateratzen dituzten makinak, tinta ultramoreekin inprimatzea eta laserrarekin ebakitzea), baina gero gaur egun zaharkituta dauden lanbideak behar dituzte, hala nola larruak ontzea, liburuak eskuz jostea edo zaharberritzea. "Handicap hori daukagu. Gure liburu guztiak eskuz josten dira ehungailu batekin, duela 500 urte egiten zen bezala. Koadernotxoz koadernotxo josi behar da. Zer gertatzen da? Lanbide horiek ez daudela jada, makinek ordezkatu dituzte. Enpresa ugarik esaten didate hilean ez dakit zenbat mila liburu koadernatu ditzaketela. Guk ez. Mila liburu egiten ditugu urtean gehienez ere, hori baita tailerraren gaitasuna", laburbiltzen du Iribarnegarayk. "Dagoeneko inork ez du liburu bat eskuz josten, inork ez daki hori egiten. Horregatik egin dugu gure prestakuntzaren aldeko apustua. Ahaztuta dauden lanbide batzuk berreskuratzen ari gara", azaldu du.
-
Kultura- eta sormen-sektoreari balioa ematea
- Eta nola laguntzen du BDCCk KSI horiei artea, historia eta kultura gizartera hurbiltzen laguntzeko? "Berme-puntu handia da. BDCC ezagutu genuenean, Emovere marka sortuta geneukan eta hasieratik ulertu gintuzten. Negozio-ereduei eta patenteei buruzko aholkuak eman zizkiguten, eta hainbat arlotako adituak ezagutzeko aukera eman ziguten", esan du Uxue Monterok, Emovere-ko Digital Project Manager eta CEOak. "Tresnak, laguntza eta aholkularitza ematen dizute. Industria sortzaile gisa indartzeko behar duzun guztia. Ondarea zabaltzen duten proiektuek aurrera egiten dute. Gure kasuan ere aldatu egin digute ikuspegia negozioaren arlo batzuetan, eta kudeaketan lagundu", dio Durántezek. "Funtsezko lana egiten dute, kultura-enpresek egiten dugunari balioa ematen baitiote, eta askotan ez gara konturatzen galtzeko edo ahazteko moduko ondarea gordetzen ari garela. BDCCren bertutea balioa, ezagutza eta kultura ematen dituen nitxo batean finkatzea da", ondorioztatu du Iribarnegarayk.



